Hetty Site

Het verhaal van Schaele Guurte

Twee präötjes van ’t volk, naoverteld deur J. H. Gallée

’t Verhaal van Schaele Guurte

A’j den groten weg gaot, die van den Wildenberch nao Vorden löp, dan krieg ie an oew rechterhand ’n belt. Dissen belt neumt ze wel ens Schelleguurtjensbelt. En a’j niet weet waorumme, dan za’k ’t oew wel ens vertellen.
Mien olde meuje hef mi-j is verteld, hoe ze der an-ekommen bunt dén belt dissen name te geven.
Doe ze hier in den Mosselsen Enk nog zovölle las hadden van de vuleken (kwade geesten), die ’s nachens al ’t melkgerei ’t onderste baoven keerden en alles smerig maken, doe ston d’r kot bi-j de Wildenberchse Mölle ’n huus, waor dat völksken nooit kwam.
Now, elk wis wel dat Winkels Hente ’n biester kwaod wief was en dat Winkel, sinds hee zien eerste vrouw nao Marten Eskes ( doodgraver in die tijd) ebrach hadde en met Hente Wonnink etrouwd was, de hel in huus hadde.
Um eur zo’j zeggen bleef dat goedjen vot, maor ie- zaggen toch meestal dat ze ’t juust op zon vrommes ’t onbesoesd veurzien hadden. En bange wazzen de vuleken niks.
Nee, maor der was een deerntjen in huus, krek zo old as ’t dagen elejen was dat Winkel zien eerste vrouw uut de tied ekommen was. En een aordig deerntjen was ’t… dat kleine Aaltjen: zo fien van gezichte en altied zo knap en helder. Ze droog gien knipmutse as de andere meiskes van zeuven- en achttien jaor uut de buurte. Mooder – of liever heur stiefmooder- zei ’t was better dat de deerns blootsheufds liepen in de zommer; ’s winters kon ze de schotteldoek wel aover ‘t heufd slaon en kousen in de zommer was ok zunde. Eigenlijk was de vrouw d’r te gierig veur. En dat was ok de raejen dat Aaltjen nooit met moch nao de Voddense of Lindese Karmse. Altied mos ze maor op de delle bie-j de beeste, of in de melkkelder bie-j de vaten waezen en had ze daor edaon , dan mos ze stro gaon streujen in de schaopschuppe. Dan kon ze de keune gaon voeren en gres maejen veur de geiten.
Now Winkel had ’n goed gedoe en elk in de buurte wis wel dat Winkels tweede vrouw rieke was, want eur vader had een eigen plaatse in de Leuke, terwiel Winkels arf an den heer van ’t Medler heurden. Maor Aaltjen had d’r niks van te verwachen. De vrouw zee ok: “Aaltjen mot maor as meid hier in huus blieven; zie zol nog wel een kermisvriejer können kriegen, maor naar de kermis geet ze neet hen. En wee van de rieke boeren zöns wil eur hemmen. En een armen vrög eur neet want dan is ’t armoe troef”.
Maor vrouw Winkel had ’t glad mis. D ’r had al mennig jongen naor eur ekekken en Gatjan- de bouwknecht van de Sasse- nee kiek… den kwam zundagsaovends wel is stille achter bie-j de weie- zodat vrouw Winkel en de andere kinder eur neet zeen konnen. Gatjan zei dat e wel heren knecht wol wodden of hee wol ok wel onder dieenst en zich as ramplasant verkopen. Maor dat von Aaltjen niks… zieelverkopers bunt zieelverleiers en as Gatjan noe ens koetsier op den Braomel wier: dat was volle better. Ze rekkenen en tellen, maor daor konnen ze nog gien karremansplaetsken – boerderij met één paard- van pachten.
’t Bleef zo bi-j ’t olde tot den aovend veur Kasmisse. Now was de vrouw den helen dag onbesoesd hellig ewest. Een van de kinder had uut moeedwil den melkemmer um-esmetten en had ezeg dat Aaltjen ’t edaon hadde . Zee had evluukt en Aaltjen een draej um de oorne egeven en ezeg: Van mien kinder blief ie-j af of ie-j gaot de deure uut”.Doe was Aaltjen naor de weie egaon en had daor stille zitten grienen. Reren bie-j ’t minste had ze nooit edaon, maor noe mos ’t er uut. Zee bleef daor zitten tot Gatjan kwam tegen ’t tweeduuster. Gatjan troosten eur met de weurde van de dominee dee verleden zundag nog ezeg had:”Zaegent ze, die oew vluukt en doe wel den ginnen die oew haot”. Zee mos et nog maor een paar jaor volhollen, misschien dat ze dan een plaetsken konnen pachten.
In ’t donker kwam Aaltjen thuus. Niemand dee vroog waor ze vandan kwam. De vrouw zat bie’j de heerd ’t beslag veur de koeken klaor te maken en vroog efkes later:”Aaltjen, ie mossen es effen na et darp gaon. k Hebbe de öllie veur de koeken stomp vergetten. Maor loop wat an, dan ku’j d’r best veur elven weer waezen.”
’t Was in dén tied nog een stoere wandeling van den Wildenberch nao Vodden: de grintweg was d’r nog niet, de grote weg was umme en ’t voeetpad ging dwas deur de busse. ’t Begon ok nog te snie-jen, maor zee kwam in ’t derp en ging met de öllie weer op huus an. Deur de snee raken ze bi’j Gröwwels Jan Berend waor ze van den enk de weg deur de busse in mos slaon- et spoor biester. Zee dach dat ze richting Kamphuzen ging. Opens was et of ’t hel dag wier en ze kon zien dat ze al veurbie-j Kamphuzen bie-j de belters was. Now begon de klokke op de Wildenberch 12 uur te slaon. Gutte gut had ze zich zo verlopen en noe krek um twaalf uur bi-j de Schaeleguurtjesbelt! Berend met de hunde en Derk met de beer zollen now ok wel kommen: ’t was Kasaovend en dan gink um twaalf uur de wilde jacht deur de busse. Maor zee zol zich niet bange laoten maken deur al dee präötjes. D’r was toch niks van an.
Met dat ze den hoek ummeslöt um aover de Schelleguurtjesbelt op de mölle an te gaon zut ze de hele berg lös en schitterend in ’t lich met zilver, gold en mooie stene der in. Ze kek goed en zag een old schael wief dee eur reep:”Aaltjen, kom maor hier! Ik heite Guurte. Nem maor met zovölle a-j wilt!” Völle… nee dat wol Aaltjen niet, maor een betjen? Ja, dan hoeven Gatjan niet onder de soldaoten. En ze nam wat veur eur ston: dat was een zilveren luchte. En toen vort. Metene sloeg de letste klokslag en ze was weer in ’t duuster.
Now was ze d’r uut: met Sinte Peter ging ze trouwen met Gatjan, want de goldsmid in Zutphen had zovölle veur de luchte egeven, dat ze d’r een plaatse veur kon kopen onder Hackfort- dicht bi-j ’t Smallegoor.
I-j könt denken, of ’t wief van Winkel jaloers was. Ze werd mieterig in de hoed van kwaodheid en ’t andere jaor met Kasmissen wol ze ’t ok preberen. Maor zee wol te völle hebben. Doe ze in de belter was an ’t gold rapen, viel de leste klokslag en toe ging den berg toe en zi-j zat ‘d r in.
Zeuven uur , menen zi-j, zocht ze veur ze d’r weer uut kwam. Maor ’t wazzen zeuven jaor ewes. En in dén tied was Winkel weer etrouwd met ’n better wief. Doe ze dat zag , veranderen zie van kwaodheid in een katte.
En a-j bie Schelleguurtjesbelt komt op Kasaovend, ku-j Guurte nog zien zitten, maor ie-j mot oppassen veur de duvelse zwatte katte, die nog altied daor spookt en oew de ogen wil uutkrabben.

wordt vervolgd