Al 26 jaar in dienst van de EMCO.

‘Hij promoveert die boer wel aardig’ zegt Wim terwijl we samen naar het programma van Max kijken waarin Erben Wennemars een boer in Son en Breughel bezoekt die begonnen is met waterbuffels. We kijken elkaar aan. Hier klopt iets niet en we schieten allebei in de lach. Hij bedoelde natuurlijk ‘hij promoot die boer’.
Het Nederlands hangt van geleende woorden aan elkaar. Zou promotie uit het Frans komen net als trottoir, portemonnee en paraplu. In Vlaanderen zijn ze trouwer aan het oorspronkelijk Nederlands, misschien wel als tegenhanger van het Frans in Wallonië. ‘Zijde ge ook met de plooiwagen?’, vroeg eens een jongetje aan Berend toen ze ergens in Luxemburg op een camping stonden. Mooi woord toch dat plooiwagen voor een kampeermiddel dat wij vouwcaravan noemen. Ook verzekerde West-Vlaamse vriendin José ons pas nog dat ‘kuisvrouw’ echt in de van Dale staat.
En dan hebben we het nog niet eens over de geëigende uitdrukkingen per streek. Ik hoorde in de serie ‘Petticoat’ een Groninger arbeider antwoorden op de vraag hoe het met hem ging: ’t Kon minder’. Het zou wat dat betreft ook een Drent kunnen zijn. Rick antwoordt al jaar en dag op de vraag of hij zin heeft in een kopje koffie:’Mag wel’. Die is al aardig ingeburgerd hier in Drenthe. Hij heeft het er wel eens over dat hij wel in de Achterhoek zou willen wonen. Dan moet hij opnieuw wennen aan het Achterhoeks en zijn aparte woorden wanneer hij daar in de plantsoenen gaat werken. Daar moet je ook niet te veel ‘babbelegoegies’ hebben. Hij kan natuurlijk eerst de Achterhoekse Spreukenkalender nog bestuderen. Het scheelt vanzelf dat hij 49 jaar geleden in Aalten geboren is en bovendien heel wat Achterhoekse familie heeft.

Tessa met de fleslammeren die we ook bij de fam. Knol meegekregen hebben. De kennismaking met de Noord-Groningse klei vergeet ik ook niet gauw. (zie weblog 1 19 juni-2007)

Wanneer ik een programma op de tv bekijk is het de kunst om te raden waar iemand vandaan komt. Ze kunnen nog zo goed alle Nederlandse woorden correct uitspreken… er blijft de klankkleur die verraadt waar ze opgegroeid zijn. Ooit nam ik mijn eigen stem op de bandrecorder op om een dictee in te spreken voor school en ik hoorde tot m’n schrik dat m’n stem eveneens verraadde waar mijn wiegje heeft gestaan. Ik vond het toen wat confronterend, maar ik ben tot de conclusie gekomen dat het juist bijzonder is om dat beetje te hebben.
In Emmen is het ook wat. Op de streekschool, indertijd de RK.LTS De Zuidoosthoek kwamen de kinderen uit alle streken rondom Emmen, de meesten spraken hun eigen dialect. Die uit Erica en Schoonebeek kon ik goed volgen. Sleen en Oosterhesselen ook, maar kwamen ze uit Emmer Compascuum of Ter Apel dan was het even anders. Ze spreken daar Kanaols zoals ze het zelf zeggen. Het Gronings is er al mee verweven. Ik vroeg eens een jongen waar hij vandaan kwam en hij antwoordde:”Uut Taontie”. Ik moest het even laten bezinken, maar een buurjongen hielp me uit de brand : Het Haantje. Het is een mooi klein dorpje richting Schoonoord.
In de brugklas ging er bij de methode Nederlands ook een hoofdstuk over Schooltaal- Thuistaal. Het voorbeeld was het sprookje van Roodkapje in het Amsterdamse dialect. Dat vonden ze lachen! Daarna kwamen ze zelf aan de beurt in Drents, Fries of … ja… Kanaols. Zelf moest ik natuurlijk ook met de billen bloot en dat werd [i]Hans Knol [/i]in het Achterhoeks, een gedicht dat opa Bijenhof vroeger in het begin van de 20e eeuw al had voorgedragen op de Jongelingsvereniging. Als klein kind zei opa vaak Hans Knol voor ons op…. zo vaak dat ik het nog steeds helemaal uit het hoofd ken. Ik moest wel een paar woorden vertalen, maar ze hadden ogen op steeltjes!
Een poos terug waren we op bezoek bij de familie Knol in Uithuizen helemaal aan de Waddenzee waar ze een schapenboerderij hebben. Het was heel gezellig. Ze hadden één van onze bordercollie pups, Toska, en we kwamen eens kijken. We spraken met elkaar gewoon Nederlands. Ineens ging de telefoon en dochter Corrie was aan de lijn. Toen hoorde ik voor het eerst het onvervalste Noord- Gronings. Mooi hoor!
Vanmorgen ging ik naar de kapper en las in het blad Naober. Daarin vertelde een politica over haar verhuizing als opgroeiende puber naar Gendringen… ja in de Achterhoek. Er waren in het begin wat communicatieproblemen. Ze was toen al goed gebekt en één van de jongens noemde haar een [i]frech blaag[/i]. Ze had geen idee wat dat was. Dus bleef ze een frech blaag (brutaal kind)
M’n eigen Achterhoekse taal zelf blijft me altijd na aan het hart liggen. Als ik in Vorden kom en ik doe even wat boodschappen in een supermarkt en ik hoor de streektaal van Vorden… dan denk ik toch meteen: Hè hè hier praten ze eindelijk weer gewoon.