Johanne aarzelt nog even. Dan pakt ze de telefoon. Eerst Ruud maar bellen en daarna Rick. Haar vingers trillen een beetje als ze het nummer intoetst.
‘Ruud de Jong” ‘Ja, Ruud, met ma. Alles goed bij jullie?’ ‘Jazeker en bij u ook?’ ‘Ja, goed hoor’. Dat is de eerste leugen.
Even valt ze stil. Dan gaat ze verder.: ’Waar ik eigenlijk voor bel… het gaat over Kerst, ..even aarzelt ze… ‘Over Kerst?’, herhaalt hij. ‘Ja, ik ben niet thuis met de Kerstdagen. Ik heb besloten een paar dagen weg te gaan’. Nu is het zijn beurt om stil te worden,
‘Weg met Kerst… u?’, vraagt hij dan verwonderd. ‘Waar gaat u dan naar toe?’
‘Rietje, een oude schoolvriendin vroeg me om met de Kerst bij haar te komen. Ze is ook pas weduwe geworden en voelt zich erg eenzaam. Dus ik wilde geen nee zeggen. Vandaar… 24e vertrek ik en de 27e kom ik weer thuis. Jullie hoeven dus geen rekening met me te houden.’ Heer vergeef me mijn leugens…
‘Maar de eerste Kerst zonder pa. U was de eerste Kerstdag van harte welkom bij ons geweest. Dat weet u toch..?’ ‘Ja, daarom juist’. Ze laat in ’t midden of dat op zijn eerste opmerking slaat of op zijn vraag. ‘En Kerstavond dan?’
‘Ja, dan ben ik al weg. Hadden jullie willen komen dan?’ Even trilt er hoop in haar stem. ‘Nou ja,… nee, dat ligt natuurlijk moeilijk. Misschien..?’
‘Nou , daarover hoeven jullie dus niet meer wakker te liggen’’ Nou…’ Ze onderbreekt hem. ‘’ Ik ga nu even je broer bellen. De groeten aan Nanda en de kinderen hoor’. Ze luistert naar zijn groet en verbreekt de verbinding.
Bij Rick en Letty krijgt ze geen gehoor. Dan morgen maar. Ze gaat nu naar bed, ze is doodmoe. Maar in bed ligt ze nog lang wakker. Hoe heeft het zover kunnen komen dat haar jongens elkaar niet meer willen zien. Als iemand het een jaar geleden voorspeld zou hebben, zou ze het hebben weggelachen. Haar twee jongens ruzie? Onmogelijk… En toch is het gebeurd.
Afgelopen voorjaar, net voor Pasen, is Henk, haar man, plotseling overleden. De beide jongens en hun vrouwen stonden, ondanks hun eigen verdriet, daarna als een veilige muur om haar heen. Ze hielpen haar regelen wat er geregeld moest worden, er kwam ineens zoveel op haar af. Een paar maanden daarna, toen ze een keer weer bij elkaar waren had Johanne gezegd:’’ Jongens het lijkt me goed dat jullie alvast iets van pa krijgen. Waarom wachten tot ik er niet meer ben. Het is denk ik fijn voor jullie om alvast als een mooie herinnering iets van pa en van jullie ouderlijk huis te hebben. Ze had gewezen op de antieke Statenbijbel die al generaties lang in de familie is. Daarnaast lag een ander wat kleinere oude bijbel, maar wel met prachtig koperen beslag. Twee familiestukken. Jullie moeten zelf maar uitmaken welke je wilt hebben’. Dat had ze nooit moeten zeggen….
Ruud, als oudste. Vond dat hij recht had op de Statenbijbel. Maar Rick, die Hendrik heet, net als zijn vader en opa, dacht daar heel anders over.. En wat eerst een kleine onenigheid leek, groeide binnen de kortste keren uit tot een verwijdering tussen de broers. Nu wilden ze elkaar niet eens meer zien of spreken..
De twee oude bijbels liggen nog op hun plek in de voorkamer. Een paar maanden geleden heeft ze tegen beiden gezegd: ’De bijbels blijven daar liggen tot het weer Pasen is. Als jullie het eens worden mogen jullie ze samen komen halen. Als het Pasen geweest is en ze liggen er nog, dan geef ik ze aan de dominee. In de hal van de kerk is die mooie vitrine, daar zullen ze best passen. En ze meent het. Ze wil niet dat na haar dood die twee elkaar opnieuw en heftiger in de haren zullen vliegen. Het is zo al erg genoeg: ruzie om een bijbel! Ze had gehoopt dat het dreigement zou werken, maar ze hebben nauwelijks gereageerd, de stijfkoppen.
Johanne draait zich op haar andere zij. Ze moet zien dat ze in slaap valt, al dat tobben Een paar maanden daarna. Toen ze weer een keer bij elkaar heeft geen zin. Maar ze voelt zich vanavond dubbel bezwaard, nu vooral over de leugens die ze haar zoon heeft verteld. Nu is het 24 december en de jongens weten niet beter dan dat hun moeder vertrokken is naar het oosten van het land waar vriendin Rietje woont. Rietje… ze heeft in geen twintig jaar contact met het goede mens gehad. Haar schoondochters hadden beiden gevraagd om het adres van die vriendin ‘voor als er iets was’. ‘Het is in Dieren, maar wat heb je aan een adres, je hebt mijn telefoonnummer toch?, had ze geantwoord. ’Ik zal dit keer mijn mobiele telefoon echt aanzetten’.
Johanne besefte dat haar leugen verstrekkende gevolgen heeft. Ruud woont 10 km verderop, maar Rick woont in hetzelfde dorp als zijn moeder. Ze kan dus gedurende deze dagen moeilijk naar buiten. En wat het ergste is: ze kan met Kerst niet naar de Kerk. Dat heeft ze zich van te voren niet gerealiseerd. Maar ze was het gezeur zo zat wie welke Kerstdag bij haar zou komen. En vooral wat ze zouden doen met Kerstavond.
Kerstavond… een traditie van vele jaren. Elke Kerstavond gingen ze met elkaar naar de kerk en na afloop van de dienst kwamen ze hier in huis samen. Zeker toen de kleinkinderen ouder werden en hun eigen plan trokken voor de twee Kerstdagen was het puzzelen tussen allerlei schoonfamilies. Maar Kerstavond waren ze altijd hier. Dan speelde Henk Stille Nacht op de piano terwijl zij warme chocolademelk klaarmaakte en de zelfgebakken tulband in plakken sneed.. De stem van Henk die de woorden van het lied meezong. Een krachtige bas had Henk, zelfs toen hij al ouder werd.
Nu had eerst Ruud en daarna Rick terloops geïnformeerd of ze op Kerstavond nog ‘ meer bezoek’ zou krijgen…. Want in dat geval.. Dit leugentje had haar de enige uitweg geleken. Ze wilde niet kiezen tussen haar jongens. Niet op deze Kerstavond die zoveel zoete herinneringen meebracht aan eerdere jaren, samen met haar geliefde man. Nee, daarbij was geen ruimte voor ruzie. Dan maar liever alleen.
Ze gaat vroeg naar bed, ze ligt al lang in het donker als ze de kerkklokken hoort luiden. Verdriet houdt haar uit de slaap. Gemis, pijn, herinneringen… Vorig jaar was alles nog goed. Henk was er nog, de kinderen en kleinkinderen.
Vrede in huis en vrede in haar hart. Dankbaarheid voor het kind dat gekomen was. De Redder der wereld. Het wonder van de Kerstnacht. Nu is dat wonder, die vrede, ver te zoeken… Johanne is in een onrustige slaap gevallen. Als ze wakker wordt kijkt ze op de wekker naast haar bed. Tien minuten voor middernacht. Stil blijft ze op haar rug liggen. Onmiddellijk komen de verdrietige gedachten weer terug. Hoe kan het toch… die twee jongens, vroeger altijd de beste maatjes. En nu?
Stil… Wat hoort ze? Buiten is het hard gaan waaien, de wind laat het dakraam op de zolder klapperen. Laat maar… Ze mist de moed om op te staan. De nacht heeft altijd andere geluiden dan de dag. Nu lijkt het of ze een deur hoort. Vijf voor 12. De kerk is allang uit. Anders zouden ze nu beneden zijn met elkaar. Vroeger dacht ze dat in de Kerstnacht de dieren konden praten. Het wonder van de Kerstnacht. Dat had haar oudere zusje haar verteld. Groot was haar teleurstelling toen ze hoorde dat het een fabeltje was. Vroeger… Ach…
Ze hoort weer een geluid… stemmen. Dan de klank van een piano… Stille nacht Heilige nacht… Het lijkt op de stem van Henk… maar dat kan niet. Een sterke mannenstem… bijgevallen door een tweede… Davids zoon.. Lang verwacht… Henks lieve gezicht komt haar voor ogen… Er druppen tranen op het kussen. Henk is in de hemel, dat mag ze vast geloven. Is zij nu ook al in de hemel?
Hij der schepselen Heer… Nu wordt het weer stil. Dan valt er een deur dicht… De voordeur, ze weet het zeker. Inbrekers? Inbrekers die piano spelen en zingen? Zo snel ze kan stapt ze uit bed en loopt naar het raam. Ze schuift het gordijn wat opzij en kijkt de donkere straat in. In het licht van de lantaarnpaal staan twee mannen, de ene draagt met twee handen een groot vierkant ding. De ander heeft ook iets in zijn hand, het is kleiner. Zijn andere vrije hand legt hij op de schouder van de eerste man. Johanne kan niet verstaan wat er gezegd wordt, maar het warme gebaar zegt genoeg. Dan lopen de twee samen weg, schouder aan schouder.
Johanne loopt terug naar haar bed en knielt neer. Ook deze Kerstnacht heeft vrede gebracht.
Dit Kerstverhaal is een paar jaar terug geplaatst in het blad Eva. Dit jaar las ik het voor tijdens onze kerstviering van onze Chr. Vrouwengroep Hedera in Dorpshuis ’t Hoefijzer in Zuidbarge.